De verering van de patroonheilige...

...in de Sint-Sebastiaangilde binnen Brugge

De boogschutters van de Sint-Sebastiaansgilde in het middeleeuwse Brugge kwamen niet alleen samen om sociale redenen en om hun schiethobby te beoefenen, maar organiseerden zichzelf ook als een lekenbroederschap dat zorgde voor hun spirituele en devotionele behoeften. Vanaf uiterlijk 1396 maakten ze gebruik van een kapel gewijd aan hun patroonheilige in de kerk van de Minderbroeders. Deze kapel werd het centrum van hun religieuze en liturgische activiteiten en veranderde geleidelijk in hun privékapel. Er werden missen gevierd voor overleden leden en vooraanstaande leden werden daar begraven (en vanaf 1456 niemand anders meer).

Reeds van in de vroegste christelijke tijden werd de patroonheilige van de gilde Sint Sebastiaan vereerd in heel Europa als een martelaar en beschermer tegen ziekten, vooral de pest.

Zijn verering in Brugge werd gestimuleerd door paus Martinus V, die in 1428 toeliet een deel van de schedel van de patroonheilige van Rome naar de kapel van de gilde te brengen. Deze zeer kostbare reliek werd bewaard in een schrijn in de vorm van een zilveren hoofd van Sint-Sebastiaan. Bovendien verleende de paus een aflaat aan diegenen die de kapel op de feestdag van de heilige (20 januari) bezochten, er de mis hoorden en steun gaven voor het onderhoud van de kapel. Soortgelijke aflaten werden in de volgende jaren toegekend door twee bisschoppen, Jean de Gévaudan en Alvarus van Evora. De pauselijke bul en de oorkonden van de bisschoppen zijn tot op de dag van vandaag een van de meer opmerkelijke schatten in de archieven van de Sint-Sebastiaansgilde gebleven. Het calvinistische stadsbestuur verstoorde in 1578 de nauwe samenwerking tussen de gilde en de gemeenschap van de Minderbroeders, door de kapel en de Minderbroederkerk te slopen en het kostbare zilveren reliekschrijn in beslag te nemen. Sindsdien is het verdwenen.

In latere eeuwen zetten de gildeleden hun religieuze activiteiten voort in verschillende kapellen tot het midden van de negentiende eeuw, toen meer liberale en geseculariseerde tijden leidden tot de volledige verdwijning van de religieuze activiteiten in het gilde en van de verering van de patroonheilige. Op of rond de feestdag van Sebastiaan (20 januari) wordt wel nog steeds een feestelijk banket gehouden, weliswaar zonder de vroegere vier uitgenodigde minderbroeders die in Brugge al lang niet meer aanwezig zijn.

Zilveren reliekschrijn van Sint-Sebastiaan met afneembaar schedeldak, ca 1450. Ebersberg Beieren, Pfarrkirche Sankt Sebastian.